Čudesna seoba ždralova preko naših krajeva
Ždral je ptica koja tokom ljeta gnijezdi u močvarama i vlažnim područijima sjeverne i istočne Evrope i po Sibiru, a pred zimu se okupljaju u velika jata i sele u sjevernu Afriku i dolinu Nila. Naučna istraživanja, posmatranja i satelitsko praćenje pokazali su da ove ptice koriste tri glavne putanje kroz Evropu: Atlansku, Crnomorsku i Jadransku, koja prelazi preko Balkana. Po pravilu se kreću tradicionalnim maršrutama, koristeći svake godine ista odmorišta. Tokom jeseni, u regionu se okupljaju u Lonjskom polju u Hrvatskoj, na jezeru Slano Kopovo kod Novog Bečeja i u nacionalom parku Hortobađ u Mađarskoj. Svake godine, sa tih lokacija ogromna jata od 60.000-80.000 ovih ptica prelijeću naše krajeve kroz Posavinu, zatim dolinom rijeke Vrbas i dalje preko Šipova prema Kupresu i Tomislavgradu, ili preko Dinare uglavnom bez zadržavanja put nastavljaju preko Jadranskog mora gdje odmaraju u priobalju Italije.
Zbog svoje gracioznosti i ljepote ždralovi su kroz istoriju bili predmet divljenja ljudi, zbog čega su ove ptice našle mjesto u kulturama velikog broja civilizacija gdje predstavlja simbol dugovječnosti sreće, pravednosti, marljivosti, čistoće, vernosti, pobožnosti, duboke zahvalnosti, lepote i ljubavi.
Zanimljivo je da ždralove na seobi u našim krajevima prepoznaju svi, od djece do najstarijih, ali ih često miješaju sa divljim guskama na koje podsjećaju oglašavanjem u letu. Ždralovi su jako izdržljive ptice i često, bez zadržavanja prelaze put od preko 1.000 km. Nekad je ždral gnijezdio širom Evrope, pa i u BiH, ali je istrijebljen, a danas na njega podsjećaju samo razni lokaliteti sa imenima „Ždralovo“, „Ždralovac“ i sl., koji su raštrkani većinom po ravnicama i kraškim poljima.
Slučajevi pucanja na migratorne zaštićene vrste ptica sve su češći u cijeloj Bosni i Hercegovini. Poslije pucanja na ždralove u Šipovu, gdje je ustrijeljen jedan primjerak, dobili smo informacije da su tokom proljećne sezone ždralovi puškama protjerivani sa livada u okolini Višegrada pri čemu je ustrijeljen još jedan primjerak. Slučajeve pucanja zabilježili smo i u Posavini, a preparirane ždralove u restoranu našli smo i u okolini Han Pijeska. Svi ovi podaci govore o nezakonitim i neregularnim postupanjem sa ovom rijetkom i zaštićenom vrstom. Ždralovi su zakonom zaštićeni u BiH i pod stalnom su zabranom lova (Zakon o lovstvu FBiH, članovi 15. i 16., te Zakon o o lovstvu RS, članovi 11. i 12., te zakonima o zaštiti prirode RS i FBiH), prema tome zabranjeno ih je uznemiravati i progoniti na preletu ili odmorištima.
Članovi našeg Društva za istraživanje i zaštitu biodiverziteta iz Banjaluke zajedno sa članovima Ornitološkog društva “Naše ptice” iz Sarajeva već nekoliko godina prikupljaju podatke o broju i putanjama ovih ptica preko naše zemlje. Pošto se radi o dobro poznatoj vrsti sa karakterističnim izgledom i oglašavanjem svi mogu učestvovati i slati nam svoje podatke.
Pratite sa nama migraciju, pomozite nam da povežemo migracione puteve preko RS i šaljite nam podatke sa brojem ptica, vremenom i pravcem preleta. Podaci se šalju ornitologu Goranu Topiću koji koordiniše programom za praćenje migratornih vrsta u BiH na mail goran.topic84@yahoo.com ili FB profil udruženja www.facebook.com/Društvo-za-istraživanje-i-zaštitu-biodiverziteta.
Autor: Goran Topić & Jovica Sjeničić
